De vergissing

Het boeiende van kunst is,dat iedereen vanuit eigen levenservaring en -visie er iets anders in kan zien. De dramaturge van de toneelgroep Carroussel had bijvoorbeeld een andere opvatting over De vergissing (La porta sbagliata) van Natalia Ginsberg (1916 - 1991) dan ik. De gedachtenwisseling tussen haar en mij verliep prettig. Zij was nieuwsgierig naar het door mij geschreven stukje. Om U een idee van onze gezichtspunten te geven, leg ik U in kort bestek de vorm, de personages, de inhoud en de interpretaties van de dramaturge en mij voor. Het is jammer dat we de schrijfster die haar gehele leven actief geweest is in de anti-fascistische beweging niet kunnen vragen wat zij op zeventienjarige leeftijd in haar stuk gelegd heeft. Waarschijnlijk zou zij, zoals de meeste kunstenaars, ons de vrijheid van een eigen beleving aangeraden hebben.

Vorm, inhoud en personages

Het toneel biedt de toeschouwer uitzicht op een geweldige rotzooi, waaronder vele mobiele telefoons die druk gebruikt zullen worden. Bij een bepaalde belichting wordt een salon met rustbank zichtbaar. Daarin kunnen de spelers die, off-stage meespelen, zich terugtrekken en toch aanwezig zijn.
In De Vergissing komen vijf personages voor. Vier daarvan liggen de gehele voorstelling met elkaar overhoop, zodat je hier kunt spreken van intermenselijk 'geweld'. Vooral tussen Stefan en zijn vrouw, Angelica, een egoīstische en wispelturige vrouw die aan anorexia lijdt. Stefan belt vaak met zijn moeder en schoonmoeder, personages die niet op toneel verschijnen. Stefan en Angelica ontvangen veel bezoek in het mooie huis van Angelica's ex-man. Deze verschijnt later tot schrik van velen met zijn zielige nieuwe vrouw, nog een meisje. De twee andere hoofdfiguren wedijveren als het ware in het opbouwen van ruzies en conflicten. De vijfde rol wordt gespeeld door een oude man die (bijna) het gehele stuk door zwijgend toeziet. Over de interpretatie van hem verschillen de meningen dus.

Interpretaties

De voorstelling zou saai geweest zijn als vergissingen, ruzies en desillusies het stuk uitsluitend zouden beheersen. De theatergroep Carroussel heeft meer pijlen op zijn (theater)boog! Dankzij humor, heldere en geestige dialogen weten de theatermakers de toeschouwers te boeien. De giftige zinnen en woorden snellen voorbij, rakelings langs elkaar of door elkaar, zodat haat, spot en begrip voorbijsuizen. Angelica lijkt soms ziek, dan weer is ze overdreven uitbundig en lachwekkend in haar gedrens en uitmonstering. Zij is de wanhoop nabij, maar heeft medelijden met het zielige meisje, haar evenbeeld. Als hardheid en onverschilligheid de overhand krijgen plaatst de oude man, alsof hij ineens ontwaakt, een opmerking die het gezelschap tot bezinning brengt: 'Iemand kan heel goed koffiedrinken en toch wanhopig zijn'. Eén van de aanwezigen zegt: 'Hij heeft gesproken. Het orakel heeft gesproken'.
Ook de anderen zijn onder de indruk. Er wordt geen ruzie meer gemaakt.
In de epiloog neemt Stefan in een telefoongesprek met de moeder van Angelica alle gevoelens van onvrede weg. Hij gooit olie op de golven en de ruzie spoelt weg. De stilte van de oude man had een vredelievend effect. Hij had geluisterd, alles tot zich genomen en in stilte verwerkt. De dramaturge vond het terecht van het grootste belang dat hij iedereen had aangehoord.

Vragen

* Had de zwijgende en in stilte zich in de anderen inlevende oude man het juiste woord getroffen?
* Of had zijn functie als praatpaal rust en ontspanning tussen de 'vrienden' bewerkt?
Zie je, dāt is nu echt theater: het biedt geen oplossingen, maar het roept vragen op. Bedankt alle medewerkers van Carroussel.

Els Wiertz-Boudewijn (Gendt), januari 1999

 
_____
menu | dDH