'De Driestuiversopera', een avondje uit?
'The Beggersopera' uit 1728 inspireerde de pacifistische en marxistische stukkenschrijver Bertolt Brecht in 1928 tot de 'Drei Groschenoper', een geestig, kakelbont en vooral kritisch stuk. Kurt Weill, Brechts muzikale geestverwant, voegde er originele en schitterende liederen en muziek aan toe. De voorstelling wijkt af van de oorspronkelijke tekst...
Schurkenbende
Protagonist is Mackie Messer, die als gentleman gekleed, aan het hoofd staat van een schurkenbende. Peachum en zijn vrouw hebben een 'zaak' om bedelaars te instrueren geld in het laatje te brengen. Hun dochter, een lief hoertje, trouwt tegen de zin van haar ouders met Macky. Hun bruiloft vindt plaats in een paardenstal met gestolen eten en goederen. Als Macky op heterdaad betrapt wordt, weet deze schurk, dankzij Brown, de politie-chef, vrij te komen.
Hilarisch
De van enthousiasme spetterende voorstelling, in 2000 gebracht door het Noord Nederlands Toneel onder regie van Matthijs Rümke, wordt met recht 'hilarisch' genoemd. Schitterend geklede acteurs, dansers, muzikanten en cabaretiers brengen te midden van prachtige decors, lichtkranten, enzovoort een uitbundig avondje uit. De 'epische' Brechtiaanse speelstijl zou u moeten brengen tot een kritisch oordeel over onze hedendaagse maatschappij.Iedereen kent de song 'Over de ontoereikendheid van het menselijk streven', met de tekst 'Denn für dieses Leben / Ist der Mensch nicht schlau genug' [...] en aan het eind : 'Denn für dieses Leben ist der Mensch nich gut genug / darum haut ihn eben / Ruhig auf den Hut'. Als afscheid zingt Polly: 'Wie ihr es immer schiebt und wie ihr's immer dreht / Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral'.
Thuis weten we: 't was meer dan een schitterend avondje uit.
Nachtasiel,nog steeds actueel?
De wereld van landlopers en ander 'tuig’ vinden we niet alleen in de Driestuiversopera, maar ook, en dan misschien nóg aangrijpender, in Nachtasiel, dat Gorki in 1892 op 22-jarige leeftijd schreef.Hij had toen al veel meegemaakt: op zijn zesde jaar werd hij wees, leidde een reizend en zwervend bestaan, ook in een nachtasiel. Hij las echter erg veel. Daarna sloot hij zich aan bij revolutionaire studenten. Later, in Berlijn en elders in Europa schreef hij niet alleen pamfletten tegen kapitalisme en militarisme en vóór verdraagzaamheid, maar ook romans en toneel. In 1928, terug in Rusland, viel hem succes ten deel.
De voorstellingen van 'Nachtasiel' (oorspronkelijk 'Na dne' = Op de bodem) geregisseerd door Elize Zandwijk, werden in Edinburgh en Wenen (1998/2000) briljant en fenomenaal genoemd en met hoge prijzen geëerd.
'Nachtasiel' is nu in Nederland te zien.Het stuk speelt in een wereld van misdadigers, daklozen, verslaafden en prostituees, een wereld waarin Gorki zelf had geleefd. Dagen en nachten brengen de bewoners drinkend, zwetsend, vechtend en lamenterend door, maar toch verlangend naar een beter bestaan. In de voorstelling roepen bloed, lawaai en geweld een uitzichtloze, realistische wereld op. Soms is er in gevoelige buien van humor en verdriet, sprake van enige hoop op een beter bestaan. Zo barst er na de tragische dood van een teringlijdster ineens zigeunermuziek uit de luidsprekers los en volgt er een bizarre en woeste regendans. Ellende wordt vaak met grand guignol afgewisseld.
In de knappe en gevoelige voorstelling laat Elize Zandwijk de liefde voor de mens die Gorki had, doorklinken. De vraag naar de oorzaken van al deze ellende wordt voor de voeten van de toeschouwers gelegd.
Aldus: Nachtasiel: aangrijpend, betekenisvol èn actueel.
Els Wiertz-Boudewijn (Gendt)