Speech Daniël de Jongh

Bij de aanbieding van 12.500 actiekaarten “Stop de Oorlog – Stop de Geweldspiraal” op 18 december 2001, namens het Platform tegen de ‘Nieuwe Oorlog’

Zie ook het persbericht.

Welkom hier in Den Haag als deelnemer aan de delegatie die zo meteen namens meer dan 12.500 Nederlandse vrouwen en mannen aan het adres van minister-president Kok een oproep zal bezorgen waarin wordt gepleit voor het beëindigen van de nu al maanden woedende ‘nieuwe oorlog’. De minister-president zien we niet. Hij heeft ons laten weten absoluut geen kans te zien om ons enkele minuten hier voor zijn werkvertrek te ontmoeten. Afgelopen zaterdag was hij weliswaar in staat om te pendelen tussen Brussel en Amsterdam; nu heeft hij laten weten het te druk te hebben en ook nog eens ziek te zij geweest, enkele weken terug. Zijn advies om minister van buitenlandse zaken Van Aartsen als plaatsvervanger te vragen hebben we opgevolgd maar wellicht raadt u het al: ook die had helaas geen tijd om stapels kritisch getoonzette kaarten van verontruste burgers in ontvangst te nemen.

Het past bij de hele merkwaardige sfeer rondom de ‘nieuwe oorlog’ die op 7 oktober uitbrak na de dramatische gebeurtenissen van 11 september in Amerika en waarin Nederland, eerst formeel en sinds enige tijd ook materieel, partij is met militaire middelen en manschappen. Vanaf het begin werd ook Nederland aangestoken door het ‘wie niet voor ons is is tegen ons’-virus dat vanuit Amerika door president Bush werd verspreid. Wie vol afschuw gereageerd had om de brutale massamoord in Amerika maar van mening was dat het oog om oog-beginsel níet moest worden toegepast, was verdacht. Binnen en buiten de Tweede Kamer werd gesuggereerd dat niet meedoen aan de nieuwe oorlog nietsdoen betekende – terwijl het toch voor iedereen duidelijk moest zijn dat er íets diende te gebeuren in reactie op het brute terrorisme. Die algemene ‘we moeten erop slaan’-visie beïnvloedde veel mensen. Meteen nadat Nederland zich aansloot bij de nieuwe oorlog, was daarvoor massale steun in de Nederlandse samenleving, die ook vond dat we íets moesten doen en die door de uitlatingen van politici op de gedachte werd gebracht dat iets en oorlog elkaar in dit geval dekten. Sinds het uitbreken van de oorlog, waarvan we weinig zien maar waarvan we inmiddels weten dat hij bestond en bestaat uit massale bombardementen, duizenden doden en gewonden en honderdduizenden verdreven Afghaanse mensen - veelal onbereikbaar voor de hulpverlening - , is de steun vanuit de Nederlandse bevolking aanzienlijk afgenomen. Dat blijkt onder meer uit wekelijkse peilingen die de regering in het geheim laat doen naar de mening van onze bevolking over haar beleid. Steeds meer mensen beginnen te twijfelen of oorlog inderdaad wel het íets was dat we moesten ondernemen tegen het internationale terrorisme. Steeds meer mensen beginnen zich af te vragen of er geen effectievere methoden bestaan om misdadigers op te sporen dan met B-52-bommenwerpers, clusterbommen en aanvallen op steden, dorpen en gevangenissen. Nu de oorlog in Afghanistan, althans voor het deel dat het Westen interesseert, bijna voorbij lijkt te zijn, is de hoofdverdachte van de Amerikaanse aanslagen, de Saoedische Osama bin Laden, minstens zo spoorloos als in het begin van de oorlog. Tegenover het dodental van de Twin Towers staat een vergelijkbaar aantal Afghanen. Als we uitgaan van ‘oog om oog, tand om tand’ dan lijkt de uitslag nu wel gelijk getrokken. Maar we waren toch van mening – toen het nog geen oorlog was – dat dat principe niet paste bij een beschaafde 21ste eeuwse samenleving? We waren toch van mening dat juist ter voorkoming en bestrijding van geweld, onderdrukking, uitbuiting er internationaal geldende en afdwingbare regels zouden moeten komen die op iedereen van toepassing zouden zijn? Het internationaal recht als antwoord op internationale barbarij, in al zijn vormen. Dat uitgangspunt vergat de wereld toen de Twin Towers ineenstortten, maar sindsdien is het aantal mensen dat zich weer realiseert dat oorlog geen goed antwoord is en kan zijn, wereldwijd weer toegenomen. Ook in ons land zijn er steeds meer mensen die beginnen te twijfelen aan de juistheid van onze deelname aan deze merkwaardige, schimmige nieuwe oorlog. De meesten twijfelen nog in stilte, hooguit in eigen kring. Het is nog steeds not done om je publiekelijk uit te spreken voor de vrede en tegen de oorlog. Voor een minderheid is het al wel zo ver. De meer dan 12.500 mensen die hun naam zetten onder deze petitie ‘Stop de oorlog, stop de geweldsspiraal’ zijn er al van overtuigd dat vrede op aarde niet bereikt wordt met het uitmoorden van mensen, niet in Afghanistan, niet in Amerika, nergens. Ook wij zijn tegen terroristisch geweld, maar de ingeslagen weg is heilloos

Deze twaalf-en-een-halfduizend zijn het vervolg op de vijfduizend mensen die op 30 september manifesteerden en de tienduizend die op 20 oktober demonstreerden tegen de ‘nieuwe oorlog’, allen op uitnodiging van het landelijke Platform tegen de “Nieuwe Oorlog”, waarin zo’n 200 politieke en maatschappelijke organisaties samenwerken. Misschien vertegenwoordigen we een minderheid. Maar een van de verworvenheden van onze democratie is dat ook een minderheid van zich mag doen spreken. En precies daarom zou het passend zijn geweest als minister-president Kok of minister Van Aartsen ons hier ontvangen had – als bewijs dat er vandaag de dag door onze regering niet alleen naar mensen geluisterd wordt die het met je eens zijn. Hun afwezigheid baart ons zorgen, zeker nu de nieuwe oorlog nieuwe wegen zoekt. De Amerikaanse regering laat niet na duidelijk te maken dat Afghanistan slechts een etappe in de nieuwe oorlog is. Waar het volgende slagveld zal liggen weten we niet. Wellicht in Somalië, in Soedan, in Jemen, of in Irak, wie weet in Pakistan, het land dat nu – tegen wil en dank blijkbaar – Osama bin Laden lijkt te huisvesten. En wat voortzetting van de oorlog aan nieuwe tegenacties zal oproepen weten we evenmin. Maar na 11 september lijkt alles mogelijk.

Over enkele dagen is het kerstmis, het feest van de vrede op aarde. Wij zijn hier gekomen om daar aan te denken en om te beseffen dat vrede nu niet uit de lucht zal komen vallen maar afgedwongen moet worden. Niet met geweld, wel met overtuiging. En overtuigd zijn wij dat ook nu nog steeds moet gelden: Stop de oorlog, stop de geweldsspiraal!

 
_____
menu | dDH