Interview met Marta Peled-Westerweel

Israel is na 1967 in de fout gegaan

Sonja van Wier, 21 januari 2005

De Nederlandse Marta Peled woont bijna 46 jaar in Israel en vindt dat de sfeer er ontstellend is veranderd. Stond vroeger het opbouwen van het land voorop, nu lijkt het enige dat nog belangrijk is, dat Israel alsmaar groter wordt. Dat kan niet. De nu door Israel Bezette Westelijke Jordaanoever en de Strook van Gaza, waren voor de Palestijnen bestemd. Jordanie wil ze niet hebben. In de Arabische landen wonen ze nog altijd in vluchtelingenkampen. Ze kunnen gemakkelijk in die te ontruimen gebieden wonen. Israel hoort daar niet. Ze gruwt van wat de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever overkomt.

In 1959 ging ze er met een zelfverdiend ticket naar toe, de Nederlandse Marta Westerweel die in Israel met de schilder Peled. Ze kregen er drie kinderen.

Voor het vredesprogramma Seats of Peace is kleinzoonlief uitgekozen om naar Amerika te gaan. Hij zit op de school voor de kunsten, vijftien jaar oud. Tijdens voorbesprekingen vertelden zijn klasgenoten bij welk onderdeel van het leger ze wilden horen als ze in dienst gingen. Voor de een was dat de marine, voor de ander de luchtmacht, maar hij zei: " Gevangenis Zes", wat niet de voorkeur is van dienstweigeraars, maar wel hun tijdelijke bestemming. Zijn vader was dienstweigeraar, zijn oom ook. Beiden zaten enige tijd gevangen.
Marta Peled vindt dat Israel na de Zesdaagse Oorlog (1967) "in de fout is gegaan". Tevoren hoorde de Westelijke Jordaanoever bij Jordanië was, voortaan was die door Israel bezet. "Ik weet nog dat we gingen demonstreren toen de eerste nederzetting er een jaar later kwam. We zeiden, 'dit kan gewoon niet'. Maar veel Israeli vonden: "Wat hebben we een groot land nu". De kolonisten van Ofra zouden die (bevrijdings)dag burgerrechten krijgen. Volgens de betogers klopte dat niet. De term "bevrijde gebieden" bevalt Marta Peled-Westerweel al helemaal niet. Ze zegt ook dat mensen elkaars taal niet meer spreken als de een het over "bezette" en de ander over "bevrijde" gebieden heeft. Het huidige Israel typeert ze als nationalistisch, extreem en fascistisch. Ze noemt de sfeer van het Israel waar ze indertijd ging wonen heel anders, het zat in de "opbouwfase".

Een linkse regering krijgt het in Israel nooit voor elkaar om vrede te sluiten. Alleen rechtse partijen kunnen, - omdat ze wel steun van links krijgen - dat bereiken. Ze hekelt de onderlinge onverdraagzaamheid van het huidige Israel . De agressie ook. Dat onmiddellijk "welnee" roepen als je wat zegt. Hun reactie op Palestijnen: " Terugslaan". Dat onmiddellijk roepen van: "..ja, maar jij bent niet joods". Dat " ..jij begrijpt het niet.." Dat Zij en Wij-gevoel. Dat onnodige bloedvergieten. Ze mist inzicht in de Arabische mentaliteit. Dat verlangen naar "revanche" , "bloedwraak". Gruwelijk, maar ook daar wil de gewone burger gewoon leven.

Volgens Marta Peled-Westerweel probeert Israel met de oorlog tegen de Palestijnen de aandacht van de binnenlandse problemen af te leiden. Ze voorspelt een Israelische burgeroorlog wanneer er vrede met de Palestijnen komt en wanneer de Bezette Gebieden worden ontruimd. Het is de tegenstelling tussen " de vromen" en " de linksen" die Israel parten speelt. Links laat veel te weinig van zich horen. Een beschrijving van de vromen? In hun kledij zijn hun verschillen te herkennen. Een kleine nuance in het uiterlijk en je hebt te maken met weer een andere groep gelovigen. Orthodoxen kunnen hen precies uit elkaar houden. Van gebreid keppeltje tot en met allerhande soorten zwarte hoeden. In Jeruzalem zie je alle geloven op straat lopen.

In Israel zijn telkens immigranten binnengekomen: Duitsers, Marokkanen, Polen en ga zo maar door. Telkens kijkt de laatstgekomen groep op de volgende groep nieuwkomers, - hun minderen dus - neer. Er zijn gruwelijke gewoontes van huwelijken die verboden zijn, bloedtransfusies ook. Marta Peled zegt dat in 1967 menigeen in haar omgeving zei, het duurt vast niet lang meer, dan hebben wij ook in Israel het " burgerlijk huwelijk", maar het is er nooit van gekomen. Menig Israeli gaat daarom nog steeds in het buitenland trouwen. De overheid wil dat niet, maar kan er toch niet heen.

Op de zieltjeswinnerij van " de vromen" heeft Marta Peled het allerminst begrepen. Zij proberen overal - ook bijvoorbeeld in stadsbuurten - meerderheden te krijgen om vervolgens hun zin door te drukken. Hoe zie je de ontruiming van Gaza? " Sharon is onduidelijk", zegt ze. Geef de kolonisten hun eigen verantwoordelijkheid in plaats dat je ze met een leger beschermt. Wie settler wordt, weet waaraan hij begint, hij gaat wonen in bezet, dus vijandelijk land. Als ze weg moeten - en dat mogen ze van haar - zeg dan dat ze een behoorlijke vergoeding krijgen als ze binnen een maand vertrokken zijn, maar speel geen spelletjes met ze, zoals Sharon doet, in de hoop dat ze in opstand komen, zodat je kunt zeggen: " Zie je wel, ze willen niet".

Over het Palestijns geweld: Stel dat iemand in jouw achtertuin gaat bouwen, dan ga je toch ook als hij dat maar blijft doen met stenen gooien. Gaan ze dan nog niet weg, dan ga je toch geweld gebruiken. Het gaat er niet om om een warm pleidooi voor het gebruik van geweld te voeren. Maar je mag de oorzaak ervan wel onder ogen zien. "Sharon zit in conflict met zichzelf", zegt Marta Peled, "hij weet niet wie hij is". Zij zelf geeft en organiseert cursussen, healing.

 
_____
menu | dDH