Gepriegel
De olijftak waarmee Arafat in de jaren tachtig de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties binnentrad, beeft hem nog niet veel opgeleverd. De handdruk met Rabin in Washington (1993) nog minder. Het gaat de Palestijnen steeds slechter. Terwijl Israël Saar heeft gezien, of Abraham, en haar vijftigjarig bestaan als staat heeft mogen vieren, is de staat Palestina nog steeds een vaag begrip.
Loesje typeerde Palestina al eens als het 'Beroofde Land' 'Welke oen belooft nou zoiets?' In een bundel vol feiten en 'vergeten aspecten' die de titel draagt 'Vijftig jaar Israël' maar gaat over de Palestijnen, spreekt Mouin Rabbani van 'Zuid-Afrika aan de Middellandse Zee', Als het een variatie is op Mediterrannee ... dan is het een tragikomische.
Want, nergens mogen de Palestijnen naar het strand, behalve misschien in Gaza. Ze mogen niet eens naar het Meer van Tiberias Ze mogen niks. Ze moeten thuisblijven in hun door Israël omsingelde dorpen en steden, in hun Bantoestans. Wie denkt dat lijden de mensen loutert, vergeet dat het de uitzondering is die bevestigt dat lijden de mensen murw maakt.De bovengenoemde bundel is een rijke bron aan informatie die in grote lijnen wel bekend, maar die in artikelen die her en der ronddwarrelen, wat over de wereld waait, naar liefhebbers toe maar niet naar beleidvoerders. Het voordeel van een boek of bundel is dan dat wetenschappers en politici er veel minder om heen kunnen. De verdienste van Robert Soeterik van hel Palestina Komitee, die dit boek heeft samengesteld, is dan nok niet gering. Slechts in weinig artikelen wordt voor eigen parochie gepreekt, in de meeste wordt gedocumenteerd oen somber perspectief geschetst. De onderwerpen: Jeruzalem, Palestijnse Diaspora, Toestand in Palestina, Toekomstperspectief, Grond en het water, Beeldvorming en Volkenrecht. Hoogtepunten in het boek vind ik het artikel van Jan de Jong over landonteigening, Henk Donkers over de strijd om het water en Paul de Waart (emeritus hoogleraar volkenrecht van de VU-Amsterdam) over 'De Palentijns-Isra‰lische kwestie en het volkenrecht.
Zijn artikel geeft geïnteresseerde politici een nieuw handvat. Want terwijl er nogal wat stemmen opgaan dat de EU druk moet uitoefenen op Israël, opdat het zijn nederzettingenbeleid stopzet, stelt De Waart vast dat de VS dat ter tijde van de regering Bush (Rabin) wel gedaan heeft, maar waarschijnlijk niet meer zal doen. Daar duidt het getreuzel van Clinton op, die Netanjahoe zelfs niet aanpakt nu hij voor de Palestijnen slechts dertien percent van het land wil. Welk beleid zou Europa dan kunnen voeren?
De Waart kiest een omweg. Hij heeft een mogelijke invalshoek ontdekt via het volkenrecht. Ik formuleer het maar even in mijn eigen woorden: Israël is als staat erkend, maar de grenzen staan nog niet vast. In de bilaterale besprekingen die op het ogenblik tussen Israël en Palestina worden gevoerd, staan voortdurend vorm en inhoud van de Bezette Gebieden ter discussie, maar Palestina wordt niet als staat beschouwd. Dat schept scheven verhoudingen en gepriegel, want het huidige Israël wil geen macht aan Palestina afstaan, laat staan grond. Alle andere artikelen in bovengenoemd boek maken wel duidelijk dat daaraan weinig te veranderen valt. Als Europa al iets zou willen doen, dan heeft ze een verleden met een holocaust in haar blazoen. De VS willen niets.
Maar, en daar draait het artikel van de vroegere Amsterdamse hoogleraar om, honderdveertig landen in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties hebben Palestina als staat erkend. Laten zij het land voordragen als lid voor de BUPO (=Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten) en het ESOCUL (=Internationaal Verdrag inzake Economische , Sociale en Culturele rechten). Voorts zouden deze landen het Internationaal Gerechtshof in Den Haag kunnen vragen de volkenrechtelijke positie van Palestina als staat te verduidelijken.Als er een duidelijke uitspraak komt, dan zou dat de voortgang in de bilaterale gesprekken kunnen bespoedigen, omdat de doelstelling dan wordt het vaststellen van veilige en internationaal erkende grenzen voor/van beide staten. Gewapende acties kunnen dan als agressie worden aangemerkt en volkenrechtelijk worden vervolgd. Vanuit het volkenrecht bekeken noemt De Waart twee belangrijke punten: het Verdelingsverdrag van 1947 dat bijgesteld zou kunnen worden en misschien bijgesteld is (dat is dus de vraag) door de Oslo Akkoorden, voorts de Vierde Geneefse Conferentie (1949) die aangeeft dat tachtig percent van het oorspronkelijke mandaatgebied Palestina zomin als Oost-Jeruzalem door Israël opeisbaar zijn.
Een van de visies die De Waart op grond van de bestudering van het volkenrecht huldigt, is dat de Europese Unie in de malaise van de besprekingen tussen Netanjahoe en Arafat het standpunt dient in te nemen dat met minder dan twintig percent van de grond voor de Palestijnen in geen geval genoegen moet worden genomen. Nu op dit moment. Israël kan misschien het houden van de Golan Hoogvlakte bepleiten op grond van agressie van Syrië. Problemen rond Sinaï zijn achterhaald.
Robert Soeterik (red.): Vijftig jaar Israël, vergeten aspecten, pijnlijke feiten. Uitgever: Stichting Palestina Publicaties, ISBN 90-804293-1-7. Ÿ 25,-.
Sonja van Wier, september 1998