_________
 | De Vredessite / Kernwapens 2005 |

'Kernpunten Iran'

Karel Koster 15 nov 2005
 
Zoals bekend komt op 24 november as de bestuursraad van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) bij elkaar in Wenen. Het Iraanse nucleaire programma zal zeker op de agenda staan.
Tijdens de vorige vergadering van de bestuursraad op 24 september is een resolutie aangenomen waarin de volgende formulering is opgenomen: "Iran's many failures and breaches of its obligations to comply with its NPT Safeguards Agreement, as detailed in GOV/2003/75, constitute non compliance in the context of Article XII.C of the Agency's Statute." Het gebruik van de term 'compliance' (verplichte medewerking) in de resolutie creëert de mogelijkheid om de kwestie Iran naar de Veiligheidsraad te verwijzen.
Deze verplichting vloeit voort uit het inspectie 'safeguards' protocol dat Iran heeft ondertekend met de IAEA, als gevolg van het ondertekenen van het Non-Proliferatie Verdrag. De onderhandelingen met de EU3 en de tijdelijke stopzetting van een voorfase van het uranium verrijkingsproces hebben niets met deze afspraken te maken. Deze voorfase is weer opgestart in augustus, onder de inspectievoorwaarden van het IAEA. Iran heeft ook een aanvullend protocol ondertekend om indringender inspecties mogelijk te maken. Het parlement heeft dit echter niet geratificeerd. Ondertussen heeft Iran wel meegewerkt aan extra inspecties, inclusief die van de omstreden Parchin faciliteit. Dit betekent dat het daarmee het risico loopt dat informatie over die faciliteiten in Amerikaanse handen belandt en gebruikt wordt voor militaire aanvalsplanning (dit gebeurde ook in Irak in de 90er jaren)
 
Van belang zijn nu de volgende punten:
 

1. Er is geen bewijs voor een atoomwapen programma. Wel was er sprake van gebrekkige medewerking van de Iraanse autoriteiten met de inspecteurs van het IAEA, waardoor een aantal cruciale vragen onbeantwoord bleef. Deze zijn uiteengezet in een rapport dat oa door Nederlandse druk in de openbaarheid is gekomen.Board of Governors GOV/2005/67Date: 2 September 2005
2. Vervolgens is in de IAEA bestuursdaad op 24 september een resolutie aangenomen met de boven aangehaalde formulering over 'non-compliance'. Bij de stemming over deze resolutie was geen sprake van consensus, zoals gebruikelijk in de bestuursraad. De meeste niet-gebonden landen onthielden zich van stemming.
3. Binnen een paar dagen komt er nog een IAEA rapport over de stand van zaken.
4. De afgelopen week was er sprake van een zogenaamd 'compromis' voorstel (het wordt door alle westerse media zo beschreven) dat inhoudt dat Iran de voorfase van het verrijkingsproces 'mag' houden maar moet afzien van de rest van de cyclus. Aangezien Iran hier volgens art 4 van het Non-Proliferatie Verdrag recht op heeft betekent dit dat een uitzonderings positie voor haar wordt gecreëerd. In de eerste instantie verwierp Iran dit voorstel. (Reuters 11112005, citeerde Ali Larijani, het hoofd van de onderhandelingsdelegatie bij de IAEA ). Een latere verklaring van Aladdin Borujerdi, voorzitter van een parlementscommissie (IranMania 151105) waren afwachtender Overigens verklaarde de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Rice al eerder dat er geen sprake was van een gezamenlijk VS-EU voorstel "There is no U.S.-European proposal to the Iranians. I want to say that categorically," Rice told reporters. "There isn't and there won't be. We are not parties to these negotiations and we don't intend to become parties to the negotiations." - AFP Daily Star 121105. Dit betekent dat zelfs als Iran akkoord gaat met een compromis, dat de VS geen garanties geeft en unilateraal kan optreden. De EU 'compromissen' betekenen heel weinig zonder begeleidende veiligheidsgaranties van de VS.
5. In het afgelopen jaar zijn een aantal voorstellen gedaan om het uranium verrijkingsproces van Iran te onderwerpen aan extra inspecties (bijv .het voormalige plaatsvervangend hoofd van de IAEA Bruno Pellaud in de Financial Times, Europese editie 270605). Mogelijkerwijs heeft Iran al veel eerder ingestemd met versterkte inspectie procedures.
6. Als de kwestie op 24 nov wordt doorverwezen bestuursraad van de IAEA naar de VN Veiligheidsraad dan is het goed mogelijk dat Iran zal besluiten om het verrijkingsproces zelf op te starten. Vanuit de Iraanse media worden oproepen gedaan (IRNA 151105) die verder gaan: men wil dat de regering uit het NPV stapt. Ook daartoe heeft Iran het recht (Noord Korea is haar voorgegaan)
7. Mocht er een resolutie in de V-raad komen die oproept tot sancties, dan is een veto van China of Rusland of beide zeer wel mogelijk. In de achtergrond spelen olie leveranties aan China een rol, evenals Russische contracten voor de bouw van Iraanse kerncentrales.
8. De combinatie van 6 en 7 kan een excuus vormen voor de VS of Israël of beide om een aanval op Iran te initieren. Het is ook mogelijk dat Iran zelf actie onderneemt op grond van de veronderstelling dat het op het punt staat te worden aangevallen.
9. Zowel in de VS als in Iran zijn belangrijke politieke facties die een radicale confrontatielijn voorstaan. Dit kan tot escalatie, sancties en misschien oorlog leiden, al was het maar omdat stappen van de ander verkeerd worden geinterpreteerd
10. In deze situatie is het zaak dat de EU3 niet veer olie op het vuur gooien door in feite een politieke legitimatie te bieden voor een Iraans-Amerikaanse confrontatie politiek. Het is dan ook raadzaam om met nieuwe voorstellen op tafel te komen die een verscherpt inspectieregiem inhouden (legitiem gezien de gebrekkige Iraanse medewerking in het verleden) op de nucleaire activiteiten van Iran. Dat is de enige manier om een verdergaande confrontatie met de niet-westerse internationale gemeenschap te vermijden. (zie artikel Bulletin of the Atomic Scientists hieronder).
11. De tijdsdruk die op het proces wordt gelegd is een kunstmatige constructie, voortgedreven dor politieke overwegingen. De Amerikaanse inlichtingendiensten hebben in augustus nog geschat dat Iran minstens vijf jaar nodig heeft om eventueel een kernwapen te bouwen.

 
Karel Koster, PENN-Nl
06 1322 3359

_____
menu | dDH