13-3-2011 Tot 13 juni wordt de bezoeker van het Haagse museum GEM geconfronteerd met de diorama's, collages en films van Marcel Dzama over absurde werelden, waarin het bijna altijd oorlog is.
Op zaterdag 12 maart werd deze tentoonstelling geopend in het gebouw naast het gemeentemuseum, waarin naast het werk van Dzama ook gestileerde jachtstillevens van Gert en Uwe Tobias werden gepresenteerd. Maar we beperken ons hier tot Dzama, die zijn voorstellingen zegt te baseren op scènes uit zijn dromen. Hij plaatst de toeschouwer bewust in een omgeving waar gemaskerde strijders in majorettekostuums of levende tinnen soldaatjes een motief vormen. Zij dansen en gaan dood. De verzameling heeft als titel A game of chess, wat verwijst naar een video, waarin schaakspelers en stukken werkelijk op leven en dood moeten spelen. De dreigende muziek, grotendeels verwijzend naar Prokofjevs filmmuziek van Aleksander Nevski's slagveld, beheerst de zalen waarin men ook gipsbeelden van dieren met machinegeweren en aan galgen opgeknoopte lichtgeklede dames kan zien. Dat laatste lijkt onderdeel te zijn van een straatbeeld, waar ook markt is voor acrobatiek.
De museumfolder beschrijft Dzama's werk als een verwijzing naar het vroege surrealisme van Picabia en Duchamp, maar de vele geweren en lijken doet ons ook afvragen of deze wereld wel gewenst is. Bij mijn zoektocht naar een catalogus vond ik een plaatjesboek The Infidels, waarin een klein deel van de afbeeldingen werden opgenomen. Daar krijg ik de indruk dat de kunstenaar - met een knipoog naar de Koran - kritiek uitoefent op de wijze waarop wij naar geweld kijken alsof het maar spel is, zoals een potje schaak. Wat hij duidelijk wil maken is dat we moeten geloven wat we zien en dat we ons voor de realiteit van oorlogsdreiging niet moeten verschuilen. Verbeelding wil werkelijkheid worden, schreef André Breton in zijn Eerste manifest van het surrealisme, en daarmee is de toeschouwer gewaarschuwd.
Museum Gem Stadhouderslaan 43, naast het Gemeentemuseum, geopend di-zo. 12-18 uur.+
Jan Bervoets