12-1-2023 Op 17 december schreef Henry Kissinger, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van de VS, een opmerkelijk artikel in het Britse blad Spectator. Daarin roept hij op om de gevechten in Oekraïne snel te beëindigen en te komen tot vredesonderhandelingen. Anders vreest hij voor een nieuwe wereldoorlog.

Oorlogskoorts heeft het denken over het conflict in Oekraïne sterk aangetast. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Kissinger waarschuwt dat dit tot een nieuw gevaarlijk wereldconflict kan leiden. In een pas verschenen opmerkelijk artikel pleit hij voor snelle onderhandelingen en roept hij politici op om een sterke visie te ontwikkelen en politieke moed op te brengen.

Als het gaat over buitenlandse politiek is Henry Kissinger een van de belangrijkste stemmen van de VS. Jarenlang was hij nationaal veiligheidsadviseur. Hij was ook minister van Buitenlandse Zaken onder de presidenten Richard Nixon en Gerald Ford. Begin jaren zeventig was hij het brein achter de toenadering tussen de VS en China om de toenmalige Sovjet-Unie te isoleren en te verzwakken.

De 99-jarige Kissinger is geen doetje. Hij was rechtstreeks betrokken bij de staatsgreep in Chili in 1973 en ook bij de uiterst brutale oorlog in Vietnam.

Pleidooi voor snelle vredesonderhandelingen

Op 17 december schreef hij een opmerkelijk artikel in het Britse blad Spectator. Daarin roept hij op om de gevechten snel te beëindigen en te komen tot vredesonderhandelingen. Anders vreest hij voor een nieuwe wereldoorlog.

Hij stelt vast dat Oekraïne een aantal successen heeft geboekt in zijn verdediging tegen Rusland. "Oekraïne heeft een van de grootste en meest effectieve landlegers in Europa door deze oorlog, nvdr. verworven, uitgerust door de VS en zijn bondgenoten." Het land is de facto ook geïntegreerd geraakt in de NAVO en daarom is "neutraliteit niet langer zinvol".

Volgens Kissinger wordt het dan ook tijd dat het Westen die successen omzet in politieke realiteiten. "De tijd nadert om voort te bouwen op de strategische veranderingen die al zijn bereikt en deze te integreren in een nieuwe structuur om via onderhandelingen tot vrede te komen."

Zo'n vredesproces moet aan de ene kant de successen verzilveren en "de vrijheid van Oekraïne" bevestigen. Aan de andere kant moet er een "nieuwe internationale veiligheidsstructuur komen in Midden- en Oost Europa" waarin ook Rusland "een plaats moet kunnen krijgen".

Kissinger pleit voor een staakt-het-vuren langs de grenzen waar de oorlog op 24 februari begon. "Rusland zou dan afstand doen van zijn veroveringen, maar niet van het gebied dat het bijna tien jaar geleden heeft bezet, waaronder de Krim. Over dat gebied kan na een staakt-het-vuren worden onderhandeld."

Als er geen overeenkomst kan worden bereikt over de vooroorlogse scheidingslijn, dan "kan worden nagegaan of het principe van zelfbeschikking kan worden toegepast. Onder internationaal toezicht zouden referenda kunnen gehouden worden over zelfbeschikking in gebieden waar de verdeeldheid bijzonder groot is en die door de eeuwen heen herhaaldelijk van eigenaar zijn veranderd".

Lichtzinnige oorlogszucht

Het idee dat in sommige oorlogszuchtige kringen leeft om Rusland militair te verslaan en nadien op te splitsen noemt Kissinger onverstandig, lichtzinnig en gevaarlijk.

"Sommigen geven de voorkeur aan een Rusland dat door de oorlog machteloos wordt gemaakt. Daar ben ik het niet mee eens. Ondanks zijn neiging tot geweld heeft Rusland gedurende meer dan een half millennium beslissende bijdragen geleverd aan machtsevenwicht in de wereld. Die historische rol mag niet worden afgebroken."

Een "ontbinding van Rusland" of een totale verzwakking zou het grootste land ter wereld "in een betwist vacuüm kunnen doen veranderen". Gezien de grote hoeveelheid kernwapens zou het resultaat een uiterst gevaarlijk kruitvat zijn, waarbij andere landen ook "zouden kunnen proberen hun aanspraken met geweld uit te breiden".

Bovendien is zo'n nederlaag verre van evident. De militaire tegenslagen van Rusland hebben "zijn wereldwijde nucleaire capaciteit niet geëlimineerd, waardoor het kan dreigen met escalatie in Oekraïne". Of zoals men zegt: een kat in het nauw kan rare sprongen maken.

Onderliggers

Er zijn twee drijfveren die Kissinger doen pleiten voor vredesonderhandelingen. Op strategisch vlak denkt hij dat de VS en het Westen hun hand aan het overspelen zijn in dit conflict. Rusland verzwakken is niet alleen geen optie, door dit conflict op de spits te drijven, dreigt het Westen Rusland in de handen van China te drijven en zo een machtige vijand te creëren.

In The Wall Street Journal van 12 augustus zegt hij daarover: "Wij staan aan de rand van een oorlog met Rusland en China over kwesties die wij gedeeltelijk zelf gecreëerd hebben, zonder enig idee van hoe dit gaat aflopen of waartoe het moet leiden".

Hij stelt dat de VS beter twee zulke vijanden kan beheersen door tussen hen in te schipperen, zoals gebeurd is onder president Nixon. Een eenvoudig recept biedt hij niet: "Je kunt nu niet zomaar zeggen dat we ze gaan afsplitsen en ze tegen elkaar opzetten. Het enige wat je kunt doen, is de spanningen niet opvoeren en opties scheppen."

Op tactisch vlak wil Kissinger snelle onderhandelingen om de geboekte terreinwinst op het terrein zoveel mogelijk te behouden. Volgens The Economist heeft Oekraïne te weinig munitie voor zijn luchtafweersystemen en heeft het betere raketafweersystemen nodig. Het zal wellicht nog maanden duren tegen dat de beloofde en veel doeltreffendere Patriotraketten uit de VS operationeel zijn.

Ondertussen maakt Rusland zich klaar voor een nieuw offensief. Mogelijk al vanaf januari zouden de Russische troepen een grote aanval kunnen lanceren. Daarbij zouden ze het Oekraïens leger proberen terug te drijven en zelfs een tweede poging kunnen doen om de hoofdstad Kiev in te nemen. Dat is wellicht de reden waarom Kissinger ervoor pleit om zo snel mogelijk aan de onderhandelingstafel te gaan zitten.

Afgaand op de huidige oorlogsretoriek van Oekraïens president Zelensky maken vredesonderhandelingen op dit moment weinig kans. Maar in elke oorlog gaapt een grote kloof tussen propaganda en realiteit. Achter de schermen hebben de regering van de VS, Oekraïense functionarissen en andere Westerse bondgenoten discrete gesprekken gevoerd over hoe een diplomatieke oplossing er uiteindelijk zou kunnen uitzien. (1)

Kissinger is niet aangetast door de oorlogskoorts die rond dit conflict hangt. Hij doet een beroep op het gezond verstand en roept politici op om een sterke visie te ontwikkelen en politieke moed op te brengen:

"Het streven naar vrede en orde heeft twee componenten die soms als tegenstrijdig worden beschouwd: het streven naar veiligheid en de eis tot verzoening. Als we ze niet allebei kunnen bereiken, zullen we geen van beide bereiken. De weg van de diplomatie kan ingewikkeld en frustrerend lijken. Maar vooruitgaan op die weg vereist zowel de visie als de moed om de reis te ondernemen."

Note:
1 Financial Times, 22 december 2022, p. 2.

Auteur: Marc Vandepitte

Deze bijdrage is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 2.0 België licentie 

Bron: De Wereld Morgen