19-5-2024 De Nederlandse regering verleent na 76 jaar eerherstel aan Joop de Hoog, Louis Stokking en Martinus Smit. Zij weigerden in 1947 in de Nederlandse koloniale oorlog in Indonesië om een dorp plat te branden. Want zij vonden dat het 'om een represaillemaatregel tegen de burgerbevolking ging, die volkenrechtelijk niet geoorloofd was'. Ze kregen 2 jaar gevangenisstraf. Onterecht, zegt de regering nu.

Een dorp platbranden als represaille
'Op 11 augustus 1947 naderde een patrouille van Nederlandse mariniers het dorp Soetodjajan op Oost-Java. Aangekomen in het dorp werden de huizen uitgekamd op wapens en werd een deel ervan in brand gestoken. Dit zou nodig zijn geweest om een nabijgelegen weg veiliger te maken. Wie zich verzette, werd ter plaatse geëxecuteerd. De brandstichting was het antwoord op de landmijnen waar Nederlandse voertuigen een dag eerder op liepen', schrijven voormalig Tweede Kamerlid Harry van Bommel en Nicoline de Hoog, dochter van Joop de Hoog, in 2013 in De Volkskrant.

Krijgsraad
Joop de Hoog, Louis Stokking en Martinus Smit weigerden aan deze oorlogsmisdaad mee te doen. Voor deze weigering kregen zij van de krijgsraad 2 jaar gevangenisstraf. 'De krijgsraad liet er geen twijfel over bestaan dat hij het beroep van de beklaagden op 'onwettige en ongefundeerde gewetensbezwaren en aanverwante termen' volledig ongegrond vond, in het bijzonder gedurende 'ogenblikken dat de krijgsmacht als een hecht aaneengesloten geheel voor het welzijn van het vaderland dient op te komen'. In de ogen van de krijgsraad kon ongehoorzaamheid 'deprimerend op de andere mariniers en desorganiserend voor de krijgsmacht' werken', noteert het Nederlands Instituut voor Militaire Historie in een recent onderzoek.

Controversieel
Het vonnis van de krijgsraad was controversieel in Nederland, zeker nadat arbeiderspredikant dominee Buskes in 1948 het vonnis in het religieus-socialistische Tijd en Taak hekelde: 'In Nederland worden door Nederlandse instanties Duitsers, die in Nederland een dorp bij wijze van represaille in brand staken, als misdadigers veroordeeld. Op Java worden door Nederlandse instanties Nederlanders, die weigerden een Javaans dorp bij wijze van represaille in brand te steken, als misdadigers veroordeeld.'

Eerherstel
Nadat in 2022 het onderzoeksprogramma 'Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië̈, 1945-1950' was afgerond, besloot de regering dat verificatieonderzoek naar dienst- of bevelweigering mogelijk moest worden. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie heeft dat verificatieonderzoek gedaan. Het instituut concludeert dat Joop de Hoog, Louis Stokking en Martinus Smit geen eerlijk proces hebben gehad. En dat zij gelijk hadden een bevel te weigeren om een oorlogsmisdaad te plegen. De regering heeft op basis van dat onderzoek besloten hen te rehabiliteren.

Bron: Rijksoverheid